Nohut ekimi, tarımsal üretimde doğru zamanlama gerektiren bir işlemdir. Bu yazıda, nohut ekimi için en uygun dönemleri, toprak hazırlığını, bölgelere göre ekim zamanlarını ve verimi etkileyen faktörleri detaylı biçimde ele alıyoruz.
Nohut Ekimi Nedir?
Nohut ekimi, kuraklığa dayanıklı bir baklagil olan nohutun tohumlarının uygun toprak koşullarına sahip tarlalara ekilmesi sürecidir. Bu süreç, iklim, toprak yapısı ve sıcaklık gibi etmenlere bağlı olarak planlanır. Nohut genellikle ilkbahar aylarında ekilir ve yaz ortasında hasat edilir, ancak bazı bölgelerde sonbahar ekimi de yapılabilir.
Nohut Ekimi Ne Zaman Yapılır?
Nohut ekimi için en uygun dönem, toprak sıcaklığının 10–12 °C civarında olduğu erken ilkbahar aylarıdır. Genellikle Mart ve Nisan ayları arasında yapılır. Toprak fazla nemliyse ekim geciktirilmemelidir çünkü fazla rutubet, nohut tohumlarının çürümesine neden olabilir. Bazı sıcak bölgelerde Şubat sonu gibi erken ekim de mümkündür.
Bölgelere Göre Nohut Ekim Zamanı
Türkiye’de nohut ekimi, bölgesel iklim farklılıklarına göre değişir. Güneydoğu Anadolu ve Akdeniz bölgelerinde Şubat sonu-Mart başı, İç Anadolu ve Ege bölgelerinde Mart ortası-Nisan başı uygundur. Doğu Anadolu’da ise Nisan sonu-Mayıs başı arasında yapılır. Bu fark, her bölgenin toprak sıcaklığı ve don riskiyle ilgilidir.
Ekim Dönemine Göre Nohut Verimi
| Bölge | Ekim Zamanı | Ortalama Verim (kg/da) |
|---|---|---|
| Akdeniz | Şubat sonu – Mart başı | 180–220 |
| İç Anadolu | Mart ortası – Nisan başı | 160–200 |
| Doğu Anadolu | Nisan sonu – Mayıs başı | 140–180 |
| Ege | Mart ortası – Nisan başı | 170–210 |
| Güneydoğu Anadolu | Şubat sonu – Mart ortası | 190–230 |
Nohut ekim zamanı, bölgesel iklime ve toprak yapısına bağlı olarak değiştiğinden, çiftçilerin bulunduğu bölgenin sıcaklık ve nem oranını dikkate alması gerekir.
Nohut Ekiminde Toprak Hazırlığı
Nohut ekiminde toprak hazırlığı, verimi doğrudan etkileyen önemli bir aşamadır. Tohum yatağı düzgün, nemli ve yabancı otlardan arındırılmış olmalıdır. Sonbaharda yapılan sürüm, ilkbaharda daha kolay ekim yapılmasını sağlar. Ekim öncesinde toprağın fazla sıkışmaması ve su tutma kapasitesinin korunması önemlidir.
Uygun Toprak Özellikleri
Nohut, hafif killi veya tınlı, iyi drene edilmiş topraklarda daha iyi gelişir. Aşırı asidik veya tuzlu topraklarda yetişmesi zordur. Toprak pH değeri 6–8 arasında olmalıdır.
Nohut Ekimi Nasıl Yapılır?
Nohut ekimi genellikle doğrudan tohum ekimi yöntemiyle yapılır. Ekim öncesi tohumlar ilaçlanarak mantar ve böcek zararlarından korunmalıdır. Tohum derinliği 5–7 cm, sıra arası 30–40 cm olacak şekilde ayarlanmalıdır. Ekim sırasında toprak nemi yeterli olmalıdır.
Tohum Seçimi
Kaliteli ve sertifikalı tohum kullanımı, verimi doğrudan etkiler. Tohumlar iri, dolgun ve kırılmamış olmalıdır. Hastalıklı tohumlar kullanılmamalı, mümkünse bölgeye uygun nohut türleri tercih edilmelidir.
Popüler Nohut Çeşitleri
| Nohut Türü | Özellik | Uygun Bölge |
|---|---|---|
| Azkan | Yüksek verimli, iri taneli | İç Anadolu |
| Sezenbey | Kurağa dayanıklı, hızlı gelişen | Güneydoğu |
| Çağatay | Yüksek proteinli | Ege ve Marmara |
| Gökçe | Orta irilikte, erkenci | Akdeniz |
Bu çeşitler, Türkiye’nin farklı iklim bölgelerine göre seçilerek optimum verim sağlar.
Nohut Ekimi İçin Uygun İklim Koşulları
Nohut, ılıman iklimleri sever ve düşük yağışlı bölgelerde de yetişebilir. Ancak don olayları nohut gelişimini olumsuz etkiler. İlkbaharda erken donlar, bitkilerin çimlenmesini engelleyebilir. En uygun sıcaklık aralığı 10–25 °C’dir.
Yağış ve Sıcaklık Dengesi
Aşırı yağış, kök çürüklüğü gibi hastalıklara yol açabilir. Bu nedenle yağış miktarı düşük ama toprağın nem tutma kapasitesi yüksek alanlar nohut ekimi için uygundur.
Nohut Ekimi Sonrası Bakım
Nohut bitkisi, fazla bakım gerektirmese de düzenli kontrol ister. Ekimden sonra yabancı ot mücadelesi yapılmalı, gerekirse mekanik çapalama uygulanmalıdır. Gübreleme ihtiyacı azdır ancak toprak azot açısından zayıfsa azotlu gübre kullanılabilir.
Sulama ve Gübreleme
Nohut genellikle kuru tarım ürünüdür, bu nedenle fazla sulama gerekmez. Ancak uzun süreli kuraklık durumlarında, özellikle çiçeklenme döneminde bir kez sulama yapılabilir. Gübre olarak fosforlu gübreler tercih edilmelidir çünkü kök gelişimini destekler.
Nohut Hasadı Ne Zaman Yapılır?
Nohut hasadı genellikle ekimden 90–120 gün sonra, temmuz aylarında yapılır. Bitkiler tamamen kuruduğunda ve taneler sertleştiğinde hasat zamanı gelmiştir. Erken hasat verim kaybına, geç hasat ise tane dökülmesine neden olur.
Hasat Sonrası Saklama
Hasat edilen nohutlar kurutulmalı ve serin, kuru bir yerde saklanmalıdır. Yüksek nem, mantar oluşumuna neden olabilir.
Sıkça Sorulan Sorular
Aşağıda “Nohut Ekimi Ne Zaman Yapılır?” ile ilgili sıkça sorulan sorular ve yanıtları yer almaktadır.
Nohut Ekimi İçin En Uygun Ay Hangisidir?
Nohut ekimi için en uygun ay Mart’tır, ancak sıcak bölgelerde Şubat sonu, soğuk bölgelerde ise Nisan başı tercih edilmelidir.
Nohut Kaç Ayda Hasat Edilir?
Nohut genellikle 3 ila 4 ay arasında olgunlaşır. Ekim zamanına bağlı olarak temmuz veya ağustos aylarında hasat edilir.
Nohut Yağmurdan Etkilenir mi?
Evet, fazla yağış tohum çürümesine ve hastalık riskine neden olabilir, bu nedenle aşırı yağış alan bölgelerde dikkatli olunmalıdır.
Nohut İçin En Uygun Toprak Türü Nedir?
Nohut, hafif killi veya tınlı topraklarda iyi gelişir. Aşırı asidik ya da kireçli topraklarda verim düşer.
Nohut Ekiminde Sulama Gerekli midir?
Nohut kuru tarım bitkisi olsa da çiçeklenme döneminde hafif bir sulama yapılması verimi artırır.
Nohut Tohumu Kaç Santimetre Derine Ekilmelidir?
Tohumlar 5–7 cm derinliğe, sıra aralıkları ise 30–40 cm olacak şekilde ekilmelidir.
Nohut Ekiminden Önce Gübreleme Gerekli mi?
Toprak analizi yapıldıktan sonra, fosforlu veya azotlu gübre ekim öncesinde kullanılabilir.
