Hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB), ceza yargılamasında verilen mahkûmiyet kararının belirli şartlarla ertelenmesini sağlayan bir uygulamadır. Bu sistem, özellikle sabıkasız kişilerin topluma kazandırılması amacıyla düzenlenmiştir. Bu yazıda HAGB şartlarını, nasıl uygulandığını ve kimlerin bu haktan yararlanabileceğini detaylıca ele alıyoruz.
HAGB Nedir?
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB), mahkemenin verdiği cezanın belirli bir süre açıklanmamasını ve sanığın bu süre zarfında belirli yükümlülüklere uymasını öngören bir yargı kararıdır. Sanık bu sürede kasıtlı bir suç işlemezse ceza ortadan kalkar, aksi durumda ise hüküm açıklanır ve ceza infaz edilir.
HAGB Kararı Verilebilmesi İçin Gerekli Şartlar Nelerdir?
HAGB kararı, her suç için uygulanamaz. Bu kararın verilebilmesi için belirli yasal koşulların sağlanması gerekmektedir.
Cezanın Üst Sınırı Belirli Olmalıdır
HAGB kararı yalnızca iki yıl veya daha az süreli hapis ya da adli para cezalarında uygulanabilir. Mahkemece belirlenen ceza bu sınırı aşarsa hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilemez.
Sanığın Daha Önceden Suç Kaydı Olmamalıdır
Sanığın daha önce kasıtlı bir suçtan mahkûmiyetinin bulunmaması gerekir. Sicilinde sabıka kaydı olan kişilere bu uygulama genellikle tanınmaz, ancak mahkeme bazı istisnai durumları değerlendirebilir.
Mahkemenin Sanık Hakkında Olumlu Kanaat Edinmesi Gerekir
HAGB kararı, sadece cezanın süresine değil sanığın kişisel özelliklerine de bağlıdır. Mahkeme, sanığın gelecekte suç işlemeyeceği yönünde kanaat getirirse bu kararı verebilir. Bu değerlendirme, sanığın duruşmadaki tavır ve davranışlarına göre yapılır.
Zararın Giderilmesi veya Tazmin Edilmesi Şarttır
Suçtan zarar gören kişi veya kurum varsa, zararın giderilmesi ya da tazmin edilmesi gerekir. Bu koşul, HAGB kararının en temel unsurlarından biridir ve mağdurun hakkının korunması açısından büyük önem taşır.
HAGB Süresi Ne Kadardır?
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verildikten sonra sanık hakkında 5 yıllık denetim süresi başlar. Bu süre içinde kişi kasıtlı bir suç işlemez ve yükümlülüklerine uyarsa dava düşer, sabıka kaydı oluşturulmaz. Ancak denetim süresi boyunca yeni bir suç işlenmesi durumunda HAGB bozulur ve mahkeme önceden verilen cezayı açıklar.
HAGB Kararı Hangi Suçlarda Uygulanmaz?
Her suç HAGB kapsamında değerlendirilemez. Kanun koyucu, bazı suçları bu uygulamanın dışında tutmuştur.
Terör ve Örgütlü Suçlar Hariçtir
Terör, örgütlü suçlar veya cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlar gibi ağır suçlarda HAGB uygulanmaz. Bu suçlarda kamu yararı ve mağdurun korunması ilkesi ön plandadır.
Kamu Görevlilerine Karşı İşlenen Suçlar
Kamu görevlisine görevinden dolayı hakaret, tehdit veya direnme gibi suçlarda da mahkeme HAGB kararı vermez. Bu tür suçlar kamu düzenini ilgilendirdiği için farklı şekilde değerlendirilir.
HAGB Kararı Verildikten Sonra Ne Olur?
Sanık hakkında HAGB kararı verilirse hüküm açıklanmaz ve kişi 5 yıl boyunca denetimli serbestlik tedbirine tabi tutulur. Bu süre zarfında kişinin kasıtlı bir suç işlememesi, yükümlülüklerine uyması ve iyi hâlli olması gerekir. Bu koşullar yerine getirilirse ceza tamamen ortadan kalkar.
Denetim Süresinde Yükümlülükler Nelerdir?
Sanığın denetim süresince belirli yükümlülükleri yerine getirmesi gerekebilir. Bu yükümlülükler arasında kamuya yararlı bir işte çalışmak, eğitim programına katılmak veya belirli aralıklarla denetim merkezine başvurmak bulunabilir.
HAGB Bozulursa Ne Olur?
Eğer sanık denetim süresi içinde kasıtlı bir suç işlerse veya yükümlülüklerini ihlal ederse mahkeme hükmü açıklar. Bu durumda sanık, önceden belirlenen cezayı çekmek zorunda kalır ve bu ceza artık sabıka kaydına işlenir.
HAGB Kararı Sicile İşlenir mi?
HAGB kararı, adli sicil kaydına değil, ayrı bir sistem olan arşiv kaydına işlenir. Bu kayıt, yalnızca yargı mercileri tarafından görülebilir ve belirli şartlar sağlandığında tamamen silinir. Kişi HAGB sürecini başarıyla tamamlarsa bu kayıt arşivden de kaldırılır.
HAGB Kararı Ne Zaman Silinir?
Sanık denetim süresini tamamladıktan sonra HAGB kararı otomatik olarak düşer. Bu durumda kişi adli sicilde temiz bir sabıka kaydına sahip olur. Ancak HAGB kararıyla ilgili kayıt, belirli bir süre arşivde kalabilir ve daha sonra tamamen silinir.
HAGB Kararı Verilmezse Ne Olur?
Mahkeme, HAGB şartlarının oluşmadığına karar verirse hükmü açıklar ve sanık cezasını infaz eder. Bu durumda kişi cezaevine girebilir veya cezası ertelenebilir. Dolayısıyla HAGB, sanık açısından önemli bir ikinci şanstır ve koşulların titizlikle değerlendirilmesi gerekir.
Sıkça Sorulan Sorular
Aşağıda “HAGB Şartları Nelerdir?” ile ilgili sıkça sorulan sorular ve yanıtları yer almaktadır:
HAGB Kararı Herkese Verilebilir mi?
Hayır, HAGB kararı yalnızca belirli koşulları sağlayan ve daha önce kasıtlı bir suç işlememiş kişilere verilebilir.
HAGB Süresi Bitince Ne Olur?
Sanık 5 yıllık denetim süresini sorunsuz tamamlarsa dava düşer ve ceza hiçbir şekilde uygulanmaz.
HAGB Kararı Sabıka Kaydında Görünür mü?
Hayır, HAGB kararları adli sicil kaydında görünmez ancak yargı organlarının erişebildiği arşiv sisteminde yer alır.
HAGB Bozulduğunda Ceza Artar mı?
Hayır, ceza artmaz; mahkeme yalnızca daha önce açıklanmayan hükmü yürürlüğe koyar ve ceza aynen uygulanır.
HAGB Kararına İtiraz Edilebilir mi?
Evet, HAGB kararına itiraz mümkündür. Sanık veya avukatı kararı bir üst mahkemeye taşıyabilir.
HAGB Kararı Ne Kadar Sürede Kesinleşir?
HAGB kararları genellikle mahkemenin hükmü açıklamamasından itibaren kısa sürede kesinleşir ve denetim süreci hemen başlar.
